Waarom is wereldbouw zo belangrijk voor jouw verhaal? Alleen dan komen je personages tot leven en krijg je een verhaalconflict dat klopt. Jouw personages komen nooit tot leven zolang jij de wereld waarin zij leven niet helder op papier hebt staan. Steeds als ik een nieuw verhaal voor Dizary begin, denk ik na over de omgeving. Dan bouw ik weer een stukje van mijn wereld omdat ik zeker wil weten dat iedereen en alles daar thuishoort. Niet alleen fictieschrijvers hebben baat bij wereldbouw. Ik geef je in dit artikel een aantal voorbeelden, maar ook tips voor hoe je zelf ermee aan de slag kan gaan.
Doordachte wereld
Kun jij je een verhaal herinneren waar je helemaal werd ingezogen? Stiekem hoop ik ooit nog eens rond te kunnen lopen in een hobbitdorp of tijdens mijn verjaardag een brief te ontvangen met een uitnodiging voor Zwijnstein. Dit zijn maar enkele voorbeelden van goed doordachte en zeer succesvolle verhaalwerelden. Met een goed bedachte verhaalwereld, ontstaan er doordachte personages en een verhaal dat langer dan gemiddeld zal blijven hangen. Dit kun jij ook.
Goed personage
Geregeld lees ik in schrijfhandboeken dat je moet beginnen bij je personage. Toegegeven, een verhaal is nergens zonder een goed personage. Maar een personage is ergens geboren en getogen, hij of zij is beïnvloed door de leefomgeving. Uiteraard mag je een verhaal bedenken rondom een mooi personage. En ik zal niet ontkennen dat ik ook persoonlijkheden heb verzonnen waaromheen ik verhalen heb bedacht. Maar zodra je die plompverloren in een omgeving plaatst, dan ontstaat er iets onnatuurlijks. Een levend personage komt voort uit een goed doordachte leefomgeving. Oorzaak en gevolg.
Bestaansrecht
Laat ik mijn wold (zo noem ik mijn wereld) van Dizary als voorbeeld nemen. Het is een groot labyrint met ontelbare straten, bruggen en geheimzinnige doorgangen. Een politiemacht, zoals wij die kennen, zou daar nooit kunnen functioneren. Daarom heeft elke wijk een eigen vredesgilde. Zij zorgen voor de orde in de wijk. Zo’n gilde krijgt direct een duidelijk bestaansrecht, en dit klopt met de omgeving.
Voorbeeldwereld
Laten we eens beginnen met een voorbeeldwereld. Stel je een landmassa voor met ruige kliffen, veel vis in de zee en bovenop de kliffen een plateau waar aardwarmte uit de grond komt. Hier kunnen alleen de mensen leven die hier zijn opgegroeid. Ze kunnen klimmen als geen ander, leven van de visvangst en verwarmen hun voedsel in de hete aardwarmte. Dit geeft hun een gezonde basis van voedingsstoffen. Maar een naastgelegen dorp heeft die aardwarmte niet, terwijl de leefwereld steeds kouder wordt (aha, al meteen een conflict.) Wordt jouw hoofdpersoon om een bepaalde reden uit deze leefomgeving verstoten, dan heb je in feite al de basis voor jouw verhaal. Want hoe moet hij of zij overleven zonder de visvangst en aardwarmte? Of stel dat een personage ooit van een klif is gevallen, een been heeft gebroken en nooit meer kan rennen. In het dorp wordt deze persoon als nietsnut gezien, maar hij of zij moet uiteindelijk het dorp redden van de ondergang. Zie hier: angst voor kliffen, water, vallen en niet kunnen rennen of weten te overleven zonder vis en aardwarmte. Het conflict krijgt nu tenminste een geldige waarde en met een duidelijk ‘oorzaak en gevolg’.
Als je zo nadenkt over je verhaal dan krijgt jouw personage een reden voor zijn of haar bestaan en handelen. Alleen dan kunnen er situaties ontstaan die niet zomaar in een verhaal zijn gegooid, maar puur zijn voorgekomen uit een daadwerkelijk probleem. Alleen dan kun je spelen met de karaktertrekken van je personage. Uiteraard is het een groeiproces – een wisselwerking tussen wereld en personage – maar ik weet zeker dat je een geloofwaardiger verhaal schrijft als je eerst de wetten van de leefomgeving bepaalt.
Soms lees ik verhalen waarin magie zomaar uit de lucht is komen vallen en alles blijkbaar zomaar mogelijk is. In de wold van Dizary komt ook magie voor. Maar dat heeft een oorsprong, een bron waartoe niet iedereen in mijn wold zomaar toegang heeft. Het zit in de wold verweven (maar daar kan ik helaas nog niet te veel over verklappen). In de boeken van Jalvin bezitten mensen en objecten een veld, als een soort aura. Hierin zweven herinneringen, gebeurtenissen en verbeeldingskracht. Jalvin kan met die herinneringen in contact komen en ze vergroten of verkleinen. Zo kan hij bijvoorbeeld oud zeer verkleinen of het gevoel van geluk vergroten. Het is zijn speciale kracht, maar wel voortbordurend op de karakteristieken van zijn leefomgeving.
Of ga je liever voor de
VOORDEELBUNDEL?
€55 €52,75
Hoe pak je het aan?
Zodra je begint met een verhaal, doe het dan eens in deze volgorde: verhaalwereld, specifieke locatie, omgevingfactoren, volk, personage, conflict. Zoals je ziet is het alsof je steeds dieper op een bepaalde plek inzoomt. Je denkt misschien dat dit prima werkt voor alleen fantasy of SF. Maar ook als je bijvoorbeeld een thriller schrijft, kan dit werken.
Neem de film: Insomnia. Een inspecteur uit LA reist af naar het hoge noorden voor een moordonderzoek. Omdat het er nooit donker wordt, lijdt de inspecteur daar ontzettend onder. Door zijn slaapgebrek neemt hij uiteindelijk verkeerde beslissingen. Dit verhaal had niet gewerkt als hij in LA was gebleven.
Nu jij
Pak eens een oude atlas of stratenkaart, knip deze in stukjes, gooi alles bij elkaar en maak een nieuwe wereld. Of teken lijnen op losse stukje papier en leg ze samen tot ze een continent vormen. Zoom vanaf grote hoogte in. Bepaal dan waar het vaak regent, waait of extreem heet is. De mensen en wezens die daar leven zullen zich aan hun omgeving hebben aangepast. Dit brengt gemakken met zich mee, maar wellicht ook de nodige problemen. Stel dat op een gegeven moment hun leefomgeving wordt verstoord? Zoals door een ander volk dat de macht wil grijpen, het wegvallen van een bepaalde wijsheid of een boodschapper met verontrustend nieuws. Wat zijn de consequenties? Zijn de mensen in een regenachtige omgeving vooral chagrijnig of juist heel optimistisch? Denk door. Net zo lang tot de mensen echt tot leven beginnen te komen.
Tip: beschouw jouw verhaalwereld ook als een personage dat leeft, beweegt, eet en bepaalde stemmingen heeft.
Zoom nog dieper in, tot op microniveau. Wat gebeurt er als er in een gemeenschap iemand komt wonen die niet tegen water kan? Dat personage kan er alleen overleven als hij of zij specifieke eigenschappen inzet die hij of zij heeft geleerd van – ik noem maar wat – een noest werkende familie uit een heel andere leefomgeving. Houdt dit personage vol in de waterwereld? Waarom houdt het personage vol? Waarom op die plek? Hoe gaat hij of zij met anderen om? Zodra je deze vragen kunt gaan stellen, zit je op de goede weg. Zoom steeds dieper in op jouw personages. Kan hij of zij misschien zelfs de hele gemeenschap op andere gedachten zetten met die specifieke eigenschappen?
Begin bij het begin
Dus voordat je een verhaal gaat beginnen, probeer dan eerst een beeld van de omgeving te krijgen. Creëer eerst jouw wereld, teken desnoods een paar plekken op papier, zoom in, breng het tot leven met volkeren of bijzondere wezens, en het conflict voor jouw verhaal zal moeiteloos ontstaan.
Visualiseren van jouw wereld
Je hoeft jouw wereldbouw natuurlijk niet te beperken tot woorden. Als je probeert je wereld te visualiseren, dan kan je dat ook heel veel inzichten geven. Laat ik aan de hand van een aantal visualisaties duidelijk maken wat je nog meer met wereldbouw kan doen.
Wat is de leesvolgorde? Hoe steken de boeken in elkaar? Waar moet je beginnen? In het volgende artikel leg ik het je uit.
