Verlies jij de grip op je verhaal; hij ontspoort, schuurt aan alle kanten en je komt geen stap verder? Of stel je hebt een jaloersmakend personage, maar je hebt een verhaal waar je niets mee kan? Hoe krijg je grip op je verhaal? Ik heb eigenlijk maar 1 essentiële tip voor je.
De tip
Je kent het misschien wel; je schrijft en schrijft en toch wil het niet lukken. De tekst loopt niet, de essentie gaat alle kanten uit, mopperdemopper, ik stop ermee! Goed zo, want dan ben je op een belangrijk punt beland. Wat ik doe om grip op mijn verhaal te krijgen is – ik zoom uit. Ik bekijk mijn schrijfwerk, of waar ik ook mee bezig ben, door de lens van een camera en zoom uit. Wat je dan ziet is het geheel. Doe jij dat ook eens en kijk heel plastisch wat je in handen hebt. Stel jezelf dan de volgende 5 vragen:
Vraag 1 – Mijn verhaal in één zin
Kan ik mijn verhaal in slechts één zin samenvatten? Dit is ontzettend lastig om te doen. Maar als je het lukt, dan heb je daadwerkelijk de essentie te pakken. Dat stelt je in staat om al het overbodige in je verhaal te schrappen. Je hebt zelfs meer in handen dan je denkt. Deze ene zin is je elevator-pitch of zelfs de blurb voor de achterkant van je boek. Ter voorbeeld zou je:
the Matrix kunnen samenvatten met: Een computerhacker leert van mysterieuze rebellen over de ware aard van de realiteit en zijn rol in de oorlog tegen het systeem genaamd the martix.
the Hunger Games: De zestienjarige Katniss neemt vrijwillige de plek van haar zusje in om een in arena te vechten op leven en dood.
Twilight: Een tienerromantiek tussen een gewoon meisje en een jongen die eigenlijk een vampier is.
Harry Potter-serie: Weesjongen gaat naar school voor tovenaars.
The Da Vinci Code: De symbooldeskundige professor Landon ontsluit codes die in oude kunstwerken zijn begraven terwijl hij op jacht is naar de Heilige Graal.
Binnenkort ga ik er uitgebreid op in. Maar voor nu geef ik je de verkorte techniek. Vul voor de grap het volgende aan: In dit (genre) verhaal volgenen we (protagonist) op zijn/haar tocht om (doel) door (plan) uit te voeren en te strijden tegen (antagonist) die van plan is (antagonist plan) om (behoefte of doel) te verkrijgen. Ha, ha, dit zal niet meteen een perfecte zin zijn, maar denk op deze manier maar eens na over je verhaal.
Vraag 2 – Grip op de boodschap
Wat is de boodschap van mijn verhaal? Wat wil ik mijn lezer meegeven zodra hij of zij mijn boek verslonden heeft? Dit is eigenlijk de rede waarom je bent gaan schrijven, toch? In het begin verloor ik dit geregeld uit het oog, maar het is de fundering van je verhaal – ik wilt mijn lezer bewust of onbewust raken met een bepaalde mening.
Heb jij een antwoord op deze vraag – bravo! Je hebt je premisse gevonden. Want nu is het de bedoeling dat je al je pijlen in je verhaal op dat ene doel gaat richten. Stel je verwerkt in je verhaal de boodschap: appels zijn lekkerder dan peren. Dan hoef je in elk geval niet te beginnen over koeien, laat staan over hoe je een computer in elkaar zet. Schrap de stukken niets te maken hebben met appels en peren. Meer over dit onderwerp lees je in het boek van James N Frey – Zo schrijf je een verdomd goede roman.
Vraag 3 – Grip op de situatie
Wat is de (dramatische) situatie van mijn verhaal? Bijna elk verhaal kan gedestilleerd tot een van de onderstaande 36 dramatische situaties. Dit overzicht zorgde ervoor dat ik het thema van mijn verhaal herkende en zo meer grip kreeg op mijn verhaal. Zo is mijn tweede boek Demonen van Myradé duidelijk een gewaagde onderneming. Het boek waar ik nu aan werk heeft duidelijk een raadsel in zich.
In de essentie moet jouw verhaal een van de onderstaande situaties bevatten. Is dit het geval, dan kun je gerichter inspiratie zoeken in films of boeken met een vergelijkbaar thema. Die helpen je schrijfwerk verder op weg. Heeft jouw verhaal nog geen duidelijk thema? Kies er dan een om zo je schrijfwerk meer focus te geven. Dit is een opsomming uit het boek van Jan Veldman:
1. Smeekbede – help mij dan toch!
2. Verlossing – Jah, eindelijk is het zover. Papillion.
3. Wraak – Val dood, jij… The Godfather / Sherlock Holmes.
4. Wraak tussen verwanten – Al die tijd…
5. Vervolging. “Ik was het niet.” – North by Northwest.
6. Rampspoed – Daar zal je het hebben. The war of the worlds
7. Wreedheid en ongeluk.
8. Opstand – Wij laten ons niet langer zo behandelen.
9. Gewaagde onderneming. “Dit is niet te doen, we doen het.” – The Hobbit.
De schatkamer van Dizary ligt op je te wachten
10. Ontvoering – Ivanhoe.
11. Raadsel – Wie is het? Clue / Da Vinci Code
12. Opeisen. “Die is van mij.” – Raiders of the lost Ark.
13. Vijandschap tussen verwanten – Je moet haar voor mij doden.
14. Liefdesrivaliteit tussen verwanten. Lolita.
15. Overspel eindigend in moord – Laat hem maar aan mij over.
16. Waanzin. “Ik wist niet wat ik deed.” – dr. Jeckyll and mr. Hide.
17. Fatale fout. “Ach…” – Tartuffe.
18. Onbewust overtreding van seksuele taboes – Mja, wist ik veel.
19. Per ongeluk of op het punt staan van het doden van familie of vriend – Staw Wars.
20 Zelfopoffering voor een ideaal – Soldaat van Oranje.
21. Zelfopoffering voor geliefde of familie – Hungergames
22. Alles opgeven voor een passie. The Mosquito Coast
23. De noodzaak dierbaren te offeren – Godfather 2.
24. Rivaliteit tussen superieur en ondergeschikte- Scarface
25. Overspel. “Hij weet van niets.” – Basic instinct
26. Seksuele misdaden – Lolita.
27. Ontluistering. “Ik moet je iets bekennen.” – The great dictator
28. Obstakels in de liefde. “Je weet dat het zo niet langer kan.”
29. Verliefd op de vijand – West side story.
30. Ambitie. “Dat is mijn plek.” – Goodfellas.
31. Conflict met een god – Frankenstein.
32. Onterechte jaloezie. “Kijk dat groene gras toch eens.” – Ik ook van jou.
33. Onrecht, “Ik was het niet.” – The fugetive.
34. Wroeging – De aanslag
35. Hereniging met een verlorene – Alleen op de wereld / Spoorloos
36. Verlies van een geliefde – The English Patient.
(Voor uitgebreide uitleg van alle situaties verwijs ik je naar het boek van Jan Veldman – De 36 dramatische situaties)
Vraag 4 – Grip op de structuur
Klopt mijn 3-actestructuur: begin – midden – einde? Structuur helpt mij om elk verhaal helder te krijgen. Heb jij het helder, dan de lezer ook. Ik deel mijn hoofdstukken altijd in volgens dit format. Ik plaats alles wat te maken heeft met het in stelling brengen van je hoofdrolspeler(s), de dramatische situatie en het conflict in het begin. Ontdekkingen, ontwikkeling van de conflict, aha-momenten vinden plaats in het midden. En de oplossing van het conflict en bijvoorbeeld de strijd met de tegenstand zitten aan het einde. Is dit bij jou niet zo? Deel je verhaal dan eens op deze manier in en schrap de stukken die nergens bij passen. Op deze manier krijg je meer grip op je verhaal.
Vraag 5 – Geen grip, teveel ideeën
Hoeveel verschillende ideeën zitten er in mijn verhaal? Ik weet nog wel dat mijn eerste boek behoorlijk vol zat met ideeën. De balans was eigenlijk zoek. Gelukkig heb ik de heruitgave kunnen aanpassen en nu voelt het verhaal goed. Maak voor jezelf eens een opsomming van alle ideeën die in je verhaal voorbijkomen. Schap de helft en voeg de rest samen. Voor grip op je verhaal moet je niet afwijkt van je essentiële boodschap, de dramatische situatie en de structuur.
Wat is de leesvolgorde? Hoe steken de boeken in elkaar? Waar moet je beginnen? In het volgende artikel leg ik het je uit.
